HET MENGEN VAN KLEURRIJK ZWART
HOEZO KLEURRIJK ZWART? ZWART IS TOCH GEWOON ZWART!
Diep zwart kan er grauw en doods uitzien. Zeker als je uitgaat van een kant en klaar zwart zoals ivoorzwart, marszwart, lampenzwart etc. Zelf gemengd zwart valt juist op door een warme of juist koele uitstraling. Het zwart “leeft meer”. Voegen we aan dit zwartmengsel een tipje wit toe, dan wordt al snel duidelijk welke tint opgesloten zit in dat diepe donkere zwart. Het verkregen grijs is warm, koel, blauwachtig, roodachtig, groenachtig …. en ga zo maar door. Dat biedt natuurlijk heel veel mogelijkheden. Hierover meer!
Voordelen van een zelf gemaakt mengzwart
Het zelf mengen van een diep donkere toon (zwart) heeft voordelen boven het gebruik van zwart uit de tube (massaverf). Over het algemeen meng je zwart met gebruik van twee of drie tinten. Donkere tinten zijn het meest geschikt. De voordelen van een zelf gemaakt mengzwart zijn:
- Mengzwart toont niet vlug grauw en doods (in vergelijk met zwart uit de tube).
- Dit mengzwart is minder krachtig waardoor het makkelijker in het gebruik is.
- In combinatie met andere (koele) kleuren vergrauwd het je werk minder snel.
- Je kunt met transparante verven ook een meer transparant mengzwart verkrijgen. Het leent zich beter voor gelaagd schilderen. Voor het verkrijgen van een meer transparant grijs voeg je het transparante zinkwit toe.
- Zwart gemengd met TWEE TINTEN: Je kunt het mengzwart, of de daaruit verkregen grijze tinten, makkelijker naar een warme of koele tint kleuren. Dit doe je door de mengverhouding van de basistinten te variëren. Bijvoorbeeld, meer ultramarijn blauw of meer ruwe omber.
- Een mengzwart bestaande uit DRIE TINTEN: Door de mengverhouding van de drie basiskleuren te veriëren kleur je het mengzwart en dus ook de daaruit verkregen grijze tinten. Bijvoorbeeld: Indigo Blauw + Alizarine Crimson + Olijfgroen = Zwart. Met een tipje wit verkrijg je een grijs. Via de mengverhouding kun je dit grijs kleuren naar tinten zoals roodachtig-grijs, violetachtig-grijs, groenachtig-grijs.
- De gehele beschildering krijgt meer harmonie als je het mengzwart maakt met gebruik van verven die al voorkomen op je palet c.q. passend bij de voorstelling.
Ervaringen met het maken van een Mengzwart
In het algemeen:
- Het diepste zwart maak je met kleuren die qua toon donker zijn. Voorbeelden zijn: Ultramarijn Blauw, Indigo Blauw, Alizarine Crimson, Ruwe Omber, Gebrande Omber.
- Het donkerste zwart, gemengd vanuit twee verven, maak je met complementaire kleuren. Bijvoorbeeld: Cadmium rood midden en Phthalo Groen.
- Beschouw de bruine tinten als oranje. Donker oranje = bruin. Bruinen gemengd met blauwen resulteert in donkere tot zwarte verven.
- Het werkt prettig als de kleurkracht van de mengverven min of meer gelijk is. Meng je ultramarijn blauw met gele oker …. dan overheerst het kleurrijke en lichtere oker. Het mengen van een neutraal grijs is feitelijk niet mogelijk. Daarentegen, met een mix van ultramarijn blauw en ruwe omber komt het niet zo precies.
Mengzwart vanuit Twee Tinten – Voorbeelden
Ultramarijn Blauw + Ruwe Omber
Dit zwart is makkelijk te mengen en vormt een behoorlijk donkere neutrale kleur. Via de verhouding ultramarijn en gebrande omber kan je de kleurtoon (koel/warm) variëren. De balans naar blauw levert een mooie koelgrijze tint op. De balans naar omber levert een wat warmer grijs op.
Ultramarijn Blauw + Gebrande Omber
Dit zwart is makkelijk te mengen en vormt een behoorlijk donkere warme kleur. Via de verhouding ultramarijn en gebrande omber kan je de kleurtoon (koel/warm) variëren. De balans naar blauw levert een mooie koelgrijze tint op. De balans naar omber levert een wat leverkleurig grijs op.
Ultramarijn Blauw + Sienna Gebrand
Geeft een zacht rookachtig zwart. Dit zwart neigt naar de kleur van gebrande omber. Het is dus aanmerkelijk warmer. Door te spelen met de balans blauw en bruin kun je “het zwart” mengen van blauw naar een donker bruin. Echter, een neutraal grijs kun je niet mengen. Het roodachtige van de gebrande sienna overheerst.
Ultramarijn Blauw + Gele Oker
Een weinig gele oker levert al een behoorlijk donkere tint op. Gele oker is een lichte kleur. Zodra je meer gele oker toevoegt wordt het zwart aanmerkelijk lichter en neigt het sterk naar groen. Door toevoegen van wit ontstaat er een soort zeegroen.
Ultramarijn Blauw + Karmijn
Ultramarijn blauw + Karmijn rood geeft een donkere tint die heel erg moeilijk in balans is te krijgen. Violet overheerst snel. Door toevoegen van wit ontstaat een soort oud roze (vintage).
Kobalt Blauw + Ruwe Omber
Het kobalt Blauw is qua toon lichter dan Ultramarijn Blauw. Ook het mengzwart is daardoor iets minder diep. Je kunt er mooie neutrale grijzen mee mengen. In een palet voor het schilderen van wolkenluchten doet dit grijs het ook goed.
Kobalt Blauw + Gebrande Omber
Dit mengzwart is iets minder diep qua toon en weer net iets warmer. Je kunt er mooie grijze tinten mee mengen. Kobalt Blauw is ondermeer een goede kleur voor blauwe luchten. Het daaruit verkregen grijs past dus mooi in de wolkenluchten.
Kobalt Blauw + Sienna Gebrand
Zowel kobalt blauw als gebrande sienna zijn beiden qua toon niet heel erg donker. Daarbij is gebrande sienna, als roodachtige tint, nogal intens. De vergregen grijze tinten kleuren naar warm tot zeer warm.
Phthalo Blauw + Ruwe Omber
Phthalo Blauw is donker qua toon en heeft een enorme kleurkracht. Het is voor het mengen van zwart prima geschikt echter in combinatie met verven met een lichte toon is het moeilijk hanteerbaar. Gemend met ruwe omber resulteert in een krachtig diep zwart. In mengkleuren overheerst het blauwgroen.
Phthalo Blauw + Gebrande Omber
Phthalo Blauw is donker qua toon en heeft een enorme kleurkracht. In het zwartmengsel neem je slechts weinig Kobalt Blauw en veel Gebrande Omber. Het doseren is wat kritischer. In mengkleuren overheerst het blauwgroen al vlug.
Mengzwart vanuit Drie Tinten – Voorbeeld
Ultramarijn Blauw + Alizarine Crimson + Olijfgroen
Meng deze drie transparante kleuren tot zwart. De intensiteit van het Alizarine Crimson is hoog. Gebruik daarom in dit mengsel een kleinere hoeveelheid van het Alizarine Crimson. De mengkleur is diep zwart. Neem een tipje van dit zwart apart en meng het met een tipje Titaan Wit. Speel net zo lang met de mengverhouding van de drie basiskleuren tot het mengrijs neutraal is.
Nu kun je vanuit het neutraalzwart of neutraal grijs allelei tinten mengen.
- Een overmaat aan Alizarine Crimson geeft een warm roodachtig zwart/grijs
- Een overmaat aan Olijfgroen geeft een groenachtig zwart/grijs
- Een overmaat aan Ultramarijn geeft een koel blauwachtig zwart/grijs
- Een overmaat aan Ultramarijn Blauw + Alizarine Crimson geeft een violetachtig zwart/grijs
- Een overmaat aan Olijfgroen + Alizarine Crimson geeft een okergeelachtig grijs
In de foto / het palet:
- TW = Titaanwit
- UB = Ultramarijn Blauw
- AC = Alizarine Crimson
- OG = Olijfgroen
Op deze manier zijn er nog heel veel combinaties te verzinnen van drie kleuren die samen een mooi mengzwart opleveren. Over het algemeen nemen we daarvoor:
- een donker blauwe kleur zoals Ultramarijn Blauw of Phthalo Blauw of Indigo Blauw
- een donker rode kleur zoals Alicarine Crimson, Krablak donker, Transparant Oxide Rood
- een donker gele/oranje kleur. Met donkergeel bedoel ik dus bruin zoals Ruwe Omber, Gebrande Omber, Gebrande Sienna
- een donkere secundaire kleur zoals Olijfgroen.